De uitlaatgassen van dieselmotoren worden dieselmotoremissie (DME) genoemd. Dit wordt ook vaak dieselrook genoemd. DME bestaat uit gassen en vaste deeltjes (roet). De vaste fijnstofdeeltjes bevatten o.a. polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's). Deze deeltjes kunnen behalve longkanker ook andere kwalen zoals longziekten en hartklachten veroorzaken.
Wettelijk kader
In het Arbeidsomstandighedenbesluit (Arbo besluit) is er een hoofdstuk (hoofdstuk 4) dat specifiek gaat over ''Gevaarlijke stoffen en Biologische agentia''. En omdat DME ook is geclassificeerd als een kankerverwekkende stof, geldt ook afdeling 2 van hoofdstuk 4. Hierin is opgenomen dat een beroepsmatige blootstelling aan DME voorkomen of beperkt dient te worden. De Arbowet maakt geen onderscheid tussen een DME-blootstelling in de binnen- of buitenruimte.
In de buitenruimte kan de blootstelling aan DME oplopen bij het stationair laten draaien van de dieselmotor voor het gebruik van de power take-off (PTO), bijvoorbeeld bij de laadkraan en bij het lossen van de tankauto of andersoortige vrachtwagens. Voor het inzamelen van huishoudelijk afval gelden al maatregelen.
In een binnenruimte, bijvoorbeeld bij gebruik van een kraan of verreiker met een dieselmotor, loopt de concentratie DME sneller op en heeft het nemen van maatregelen een hogere prioriteit.
Er wordt ook wel gesproken van een omsloten ruimte (minimaal 3 wanden en een dak).
Omdat het om een kankerverwekkende stof gaat, gaat de vervangingsmaatregel boven andere maatregelen. De vervangingsmaatregel houdt in dat de diesel vervangen wordt door een brandstof zonder de kankerverwekkende eigenschap, bijvoorbeeld LPG. Of, nog beter, dat de aandrijving elektrisch kan geschieden.
Het is niet haalbaar om in de meeste werksituaties de diesel te vervangen of te kiezen voor een elektrische aandrijving. In dat geval neemt men de maatregelen conform de huidige stand der techniek. Blootstelling aan DME blijft dan mogelijk bestaan. Om het verder te reduceren worden aanvullende technische en organisatorische maatregelen genomen.
Voorbeelden zijn het afzuigen van de uitlaatgassen en het beperken van de toegang tot de ruimte waar DME aanwezig is.
Stand der techniek
Bij alle diesel aangedreven arbeidsmiddelen wordt de uitstoot aangegeven in een norm. Voor voertuigen die deelnemen aan het wegverkeer is dit de Euro-norm en voor andere voertuigen de Stage of Tier norm. De huidige stand van de techniek is een Euro 4 of 5 motor, of een Euro 3 (of lager) motor met een effectief roetfilter, een Stage 2 of 3a en een Tier 2 en 3.
Aanvullende maatregelen
Bij het nemen van aanvullende maatregelen gaat het niet om een keuze tussen de afzonderlijke maatregelen, maar om de combinatie van de maatregelen.
A. Organisatorisch
- Voorlichting, instructie en toezicht: Elke werknemer die blootgesteld wordt aan DME wordt over de bronnen, de risico’s en de gezondheidseffecten voorgelicht en geïnstrueerd hoe ermee om te gaan in de dagelijkse praktijk. De werkgever houdt toezicht op het naleven van de gemaakte afspraken.
- Rijgedrag: Elke werknemer die een diesel aangedreven voertuig of arbeidsmiddel bestuurt rijdt rustig, kiest een zo kort mogelijke rijroute en laat de motor niet onnodig draaien.
- Routing: de rijroute in een binnenruimte is zo kort mogelijk gehouden. Bij de inrichting van de loods, magazijn of hal wordt hier rekening mee gehouden.
- Toelating magazijn, loods of overslaghal: afspraken worden gemaakt over wie wel en wie niet in de binnenruimte werkzaam dient te zijn indien er sprake is van blootstelling aan DME.
- Koude start: indien een koude start in een binnenruimte niet voorkomen kan worden, wordt dit bij voorkeur uitgevoerd zonder dat andere medewerkers in de buurt werkzaam zijn en wordt direct na het starten rustig weggereden.
- Preventief motoronderhoud: elk diesel aangedreven voertuig of arbeidsmiddel wordt minimaal jaarlijks onderhouden en zo nodig vaker bij afwijkingen aan de motor.
- Schonere brandstoffen: de werkgever onderzoekt of de toe te passen brandstoffen de uitstoot aan DME kunnen beperken. Voorbeelden zijn laagzwavelige diesel en biodiesel.
- Scheiding werkruimtes: de werkgever gaat na waar een scheiding van werkruimtes het aantal aan DME blootgestelde werknemers kan verminderen. Afspraken over het gesloten houden van toegangsdeuren worden gemaakt.
- Optimalisering luchtverversing en ventilatie: door de luchtverversing van de ruimte te vergroten, wordt de blootstelling aan DME beperkt. De werkgever gaat na welke maatregelen hij kan nemen.
- Koude start: indien een koude start in een binnenruimte niet voorkomen kan worden, wordt de ventilatie geoptimaliseerd.
Vrachtauto’s en bestelbussen die naar binnen rijden voor het laden en lossen.
De vrachtwagen of bestelbus voldoet aan de huidige stand der techniek. Om de blootstelling verder te beperken dienen ook de aanvullende maatregelen genomen te worden.
Vrachtwagen rijdt naar binnen en motor blijft stationair lopen voor het gebruik van het PTO tijdens het laden en het lossen.
Als eerste wordt nagegaan of er buiten geladen en gelost kan worden en of er bijvoorbeeld een bovenloopkraan gebruikt kan worden in de hal. Is dit niet mogelijk, dan dient de motor te voldoen aan de huidige stand der techniek en wordt op de uitlaat een afvoerslang bevestigd voor een rechtstreekse afvoer van de DME naar de buitenlucht. Om de blootstelling aan DME verder te beperken dienen tevens de aanvullende maatregelen genomen te worden.
Ga met elkaar in gesprek over het volgende:
- Hoe ga jij om met dit probleem in jouw werkomgeving?
- Wist jij dat dieselmotor emissie slecht is voor de gezondheid?
- Worden daadwerkelijk de benodigde maatregelen in de praktijk genomen?
- Wat doe je wanneer dit naar jouw idee niet gebeurt?
Scan de volgende code met de app om deze toolbox te bekijken.